Pale – univerzitetski centar

Vršnjačka edukatorica na međureligijskom projektu Koračajmo zajedno, Katarina Trapara, nam je u rubrici Upoznaj BiH predstavila svoju općinu Pale. Njen tekst prenosimo u cjelosti. 

Pale su jedna od šest opština grada Istočno Sarajevo. Nalaze se u kotlini između planinskih masiva: Jahorina sa juga, Romanije sa sjevero istoka i Trebevića sa zapada,a kroz gradsko naslje protiče rijeka Miljacka. 14km je broj koji dijeli ovo mjesto sa glavnim gradom, Sarajevom. Po posljednjem popisu stanovništva, opština koja se sastoji od 10 mjesnih zajednica sa 63 naseljena mjesta, broji 22, 282 stankovnika.

U samom naseljenom mjestu Pale popisano je 12, 569 lica. Početkom prošlog vijeka Pale su bile malo naseljeno mijesto, dok danas predstavljaju univerzitetski, turistički i kulturni centar istoimene opštine. Na Palama djeluju četiri fakulteta u sastavu Univerziteta Istočno Sarajevo: Ekonomski, Pravni, Filozofski i Fakultet za fizičko vaspitanje, što broji ukupno 25 katedri. Pored Olimpijskog centra Jahorina, još nešto privlači turiste u ovaj gradić. Ski centar Ravna planina se nalazi na samo dva kilometra na od Pala. Savremena gondola dužine oko 1,400m od podnožja ski staze vodi do vidikovca i dva vještačka jezera. Tokom ljetne sezone na raspolaganju su brojne aktivnosti: vožnja pedalinom, vožnja zip-lineon sa oko 300m duzine, kao i 12km staza za planinski biciklizam. Tokom zimske sezone, centar raspolaže ski-stazom uređenom po najvišim standardima i mogućnost alpskog i nordijskog skijanja, kao i vožnje motornih sanki.
Pećina Orlovača, vrijedna pomena, sa više od 2,500m ispitanih kanala predstavlja jedan od najznačajnijih speleoloških objekata, ujedno i najvrijednija prirodna znamenitost ovog područja. Na Palama se nalazi pravoslavna crkva Uspenja Presvete Bogorodice, osnovana početkom XX. vijeka, kao i rimokatolička Crkva Svetog Josifa.
U proljeće 1905. raspisan je konkurs za izradu projekta crkve na Palama, nagradu osvaja dvadesetčetverogodišnji Lazar Drljača, tad nesvršeni građevinski tehničar, čija se djela danas mogu naći u Parizu i Rimu. Gradnja crkve je završena 30. avgusta 1909. godine, a posvećena je Uspenju presvete Bogorodice Velikoj Gospojini, 28. avgusta, što se smatra slavom opštine.
Godine 1911. izgrađena je Crkva Svetog Josipa, crkvu su sagradili austrijski inžinjeri za svoje vjerske potrebe. Vremenom se broj katoličkog stanovništva povećavao, te je ova crkva bila središte katolika Romanije. 1925. godine osnovana je župa na Palama. Crkva je izgrađena u planinskom stilu, tako da predstavlja jedini drvenu crkvu u Vrhbosanskoj nadbiskupiji. Danas je crkva pod zaštitom državnog Povjerenstva za zaštitu spomenika.

Katarina Trapara